Ndërhyrja e hershme e orientuar drejt familjes për zhvillimin e shëndetshëm të fëmijëve
Me mbështetjen e UNICEF-it dhe BE-së, një model i ri i ndërhyrjes së hershme të orientuar drejt familjes për fëmijët me vonesa dhe pengesa në zhvillim është duke u pilotuar në Bijelo Polje dhe Kotorr
- Gjendet në:
- Crnogorski
- English
- Shqip
Bijelo Polje, 20 nëntor 2023 - "Institucionet tani kanë një fytyrë njerëzore përmes së cilës ne marrim gjithçka që na nevojitet dhe punojmë së bashku për të ndihmuar fëmijën tonë," thotë Zheljka Veliçkoviq, duke shpjeguar modelin e ndërhyrjes së hershme të orientuar drejt familjes.
Derisa Zheljka po flet me ne, bashkëshorti i saj Novica dhe punëtori social, Stevan Angjelkoviq, po luajnë me djalin e saj trevjeçar, Vukashinin. Vajza e familjes Veliçkoviq është në shkollë dhe po të kthehej tani, do të gjente lodra dhe dy të rritur duke qeshur dhe duke luajtur me vëllain e saj, të cilin e thërrasin Vuk, Vule.
Zheljka thotë se para një viti e gjysmë kanë vërejtur se djali i tyre kishte disa rreziqe në zhvillimin e tij. Ata morën rrugën e zakonshme të vizitës së institucioneve.
Kemi vizituar shumë institucione dhe nuk kemi qenë të kënaqur. Para gjysmë viti, psikologja e Qendrës Shëndetësore na sugjeroi që t'i bashkohemi këtij programi të ndërhyrjes së hershme dhe është një histori krejt tjetër dhe më e mirë. Tashmë ndihemi të lehtësuar dhe shumë më të fuqizuar si familje që përballet me sfidën.
Me mbështetjen e UNICEF-it dhe BE-së, në Bijelo Polje po zbatohet një model i ri i ndërhyrjes së hershme të orientuar drejt familjes për fëmijët me vonesa dhe pengesa në zhvillim, ku familjeve u ofrohet asistencë ekipore nga ekspertë të Qendrës Shëndetësore, Kopshtit të Fëmijëve, Qendrës për Punë Sociale, Qendrës Ditore.
Në këtë qytet po ndryshon praktika e komunikimit të komplikuar mes profesionistëve që janë aty për të ndihmuar fëmijët dhe prindërve. Në vend që prindi të shkojë në institucion me fëmijën dhe t'i përcjellë edukatores atë që tha logopedi, dhe logopedit atë që ka konstatuar psikologu, tani njëri nga ekspertët ka kontakte të vazhdueshme, ku përfshihen vizitat në shtëpi, me familjen dhe koordinon gjithçka.
“Ne po mundohemi, kjo është një sfidë edhe për ne dhe po mësojmë shumë nga ky program”, thotë Zheljka për përvojën e saj me programin e ri. Ajo shton se si familje janë shumë më të lehtësuar dhe se përveç tyre si prindër në çdo gjë merr pjesë edhe vajza e tyre: “Është thyer barriera kur bëhet fjalë për terapistin dhe fëmijën”. Ne kemi vizita në shtëpi dhe tani gjithçka është e përshtatur për fëmijën. Kurse më parë, e gjitha ishte brenda Qendrës Shëndetësore. Është pakrahasueshëm më mirë dhe fëmija e pranon këtë shumë më mirë”.
Ofruesi kryesor i mbështetjes për familjen Veliçkoviq është psikologja Danijela Femiq. Ajo thotë se një nga gjërat më të rëndësishme që ka ndodhur me këtë projekt është se punëtorët shëndetësorë kanë dalë nga modeli i zakonshëm i punës:
Gjithmonë jemi udhëhequr nga fakti që të kemi sa më shumë dokumentacion, sa më shumë diagnoza dhe më pas të veprojmë mbi këtë bazë. Tani paradigma është ndryshe. Le të shohim se çfarë mund të bëjë fëmija, cilat janë pikat e forta të fëmijës, si t'i përmirësojmë ato pika të forta, pa e etiketuar fëmijën.
Ajo tregon se si, kur erdhi për herë të parë për një vizitë në shtëpi, mendoi se tani ishte në pozitën në të cilën ishin prindërit vite më parë. “Ata vijnë tek ne, një tavolinë është mes nesh, ata janë në terrenin tonë dhe ne jemi ata që kemi mantel të bardhë, jemi ne që shkruajmë diçka. Kur erdhëm për herë të parë për vizitë në shtëpi, mendova se ky është terreni i tyre, duhet të sillemi në atë mënyrë që t'i pëlqejë prindërve. Dhe pastaj kupton se ke hyrë në një familje dhe se për herë të parë shihni se si kalon një ditë e tërë. Na ka ndodhur që një prind të thotë se fëmija e bën këtë në shtëpi, dhe ne i themi - por ai nuk e bënë këtë në zyrë. Kjo na ndihmoi të kishim një pamje të një dite të tërë, të kuptonim se si funksionon ai fëmijë dhe më pas mbi këtë të bazojmë forcimin e burimeve që tashmë i kemi”'.
Në kuadër të këtij programi, i cili po zbatohet në Bijelo Polje, punojnë 12 ekspertë, kurse 12 familje janë përfshirë në modelin intensiv, i cili parashikon vizita në shtëpi, dhe 247 familje shfrytëzojnë modelin më pak intensiv.
Psikologja Femiq thekson se falë familjes Veliçkoviq, dhjetë familje të tjera kanë përfshirë fëmijët e tyre në trajtim. “Një ditë më parë ka ardhur një person i afërt me familjen Veliçkoviq dhe ka sjellë fëmijën e tyre si masë parandaluese. Kur kishin dëgjuar se Novica po e sillte fëmijën, thanë - mirë, do të shkojmë edhe ne. Ata më shpjeguan se donin të vinin për një masë parandaluese, për të parë se çfarë mund të përmirësonin me fëmijën e tyre”.
Ajo mendon se kjo është një gjë e madhe, veçanërisht në një mjedis të vogël. Ajo sqaron gjithashtu se shqetësim te njerëzit shkakton edhe fakti që në Qendrën Shëndetësore, në repartin ku ajo punon, ende qëndron mbishkrimi Qendra për fëmijë me nevoja të veçanta.
Jemi duke punuar që kjo të ndërrohet në Këshillimore për zhvillim, sepse punojmë me të gjithë fëmijët dhe të gjithë fëmijët kanë nevoja. Por deri tani po shkon ngadalë.
Programi, i cili është i orientuar drejt familjes dhe i bazuar në mbështetjen përmes rutinave të përditshme dhe aktiviteteve në një mjedis natyror, në shtëpi ose në kopsht, zbatohet në bazë të përvojave ndërkombëtare, duke u mbështetur kryesisht në modelin që gjatë pesëmbëdhjetë viteve të fundit është aplikuar në Portugali. Një model i ngjashëm funksionon edhe në disa qytete të Serbisë.
“Para pak kohe ishim në trajnim dhe për t'u takuar me kolegët tanë nga Nishi. Aty kam parë qëllimin e këtij programi dhe ekipit tonë. Kishte një ndryshim të madh midis përvojave të dy nënave - njëra që hoqi dorë nga mbështetja e hershme dhe tjetra që ishte këmbëngulëse dhe këmbëngulte në shfrytëzimin e këtij programi. Ajo nënë është gazmore, pavarësisht se fëmija ka probleme serioze. Dhe fëmija kishte bërë përparim, nuk kishte ngecur, por kishte përparuar aq sa ishte e mundur. Ajo ishte e etur për të mësuar dhe punuar më shumë”, thotë punëtori social Stevan Angjelkoviq.
Sa më mirë të njohësh rutinat, sa më thellë të njohësh familjet, aq më lehtë është të ndihmosh”. U ndihmon atyre, dhe na ndihmon edhe ne.
Zheljka shpjegon me buzëqeshje se në gjashtë muajt e fundit është arritur përparim i dukshëm: “Si prindër kemi mësuar si t’i qasemi fëmijës, kemi ndryshuar edhe këndvështrimin dhe qasjen tonë”. Pra, gjithçka i përshtatet fëmijës, si në shtëpi ashtu edhe në kopsht. Ky program bëri të mundur jo vetëm përshtatjen e fëmijës me kopshtin, por edhe përshtatjen e kopshtit me fëmijën në një farë mënyre. Komuniteti i bashkëmoshatarëve është shumë i rëndësishëm për zhvillimin e tij. E njëjta gjë në shtëpi, të gjitha rutinat, situatat e përditshme ia kemi përshtatur atij përmes lojës”.
Përvoja nga Bijelo Polje dhe ky projekt pilot do të duhej të ishte një udhërrëfyes i mirë për komunat e tjera dhe shtetin se si të ndihmojnë më mirë dhe në mënyrë më efikase fëmijët dhe prindërit, si dhe ekspertët për të arritur rezultate më të mira në punën e tyre.
