Të drejta dhe mundësi të barabarta për fëmijët me pengesa në zhvillim
Ditën Botërore të Personave me Aftësi të Kufizuara
- Gjendet në:
- Crnogorski
- English
- Shqip
PODGORICË, 3 DHJETOR 2023 – Në Ditën Botërore të Personave me Aftësi të Kufizuara, e cila në mbarë botën festohet më 3 dhjetor, UNICEF i bën thirrje Qeverisë së Malit të Zi që të sigurojë që të gjithë fëmijët, përfshirë vajzat dhe djemtë me pengesa në zhvillim, të rriten në një mjedis të ngrohtë familjar dhe të kenë të drejta dhe mundësi të barabarta.
Si nënshkrues i Konventës së OKB-së për të Drejtat e Fëmijës dhe Konventës së OKB-së për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara, Mali i Zi ka marrë përsipër të sigurojë që çdo fëmijë me pengesa në zhvillim të realizojë të gjitha të drejtat dhe potencialin e tij pa diskriminim.
“UNICEF-i mirëpret progresin që Mali i Zi ka arritur deri më tani dhe bën thirrje për përshpejtimin e reformave për të ofruar mbi të gjitha një mjedis të sigurt familjar për çdo fëmijë me pengesa në zhvillim dhe të drejta dhe mundësi të barabarta për të gjithë këta fëmijë. Bashkëpunimi ndërsektorial është kyç në këtë proces, sepse arsimi cilësor dhe gjithëpërfshirës nuk është i mundur pa kujdes cilësor të fëmijëve, social dhe shëndetësor për fëmijët me pengesa në zhvillim”, tha u.d. e shefes së përfaqësisë së UNICEF-it në Mal të Zi, Sabina Zhuniq.
Në vend të vendosjes në institucion, sistemi i mbrojtjes së fëmijëve dhe i mirëqenies sociale duhet të ofrojë mbështetje intensive për të mbajtur familjet së bashku dhe për të parandaluar ndarjen e fëmijëve nga prindërit e tyre sa herë që është e mundur. Kur ka një situatë ku fëmijët duhet të largohen nga familjet e tyre biologjike, vendosja e tyre në një familje kujdestare ose birësimi është zgjidhja më e mirë e mundshme. Kjo është në interesin më të mirë të çdo fëmije, veçanërisht të fëmijëve me pengesa në zhvillim. Kjo është arsyeja pse është e nevojshme të zhvillohet i ashtuquajturi kujdesi i specializuar dhe promovimi i birësimit të fëmijëve me pengesa në zhvillim, sepse një numër i konsiderueshëm i tyre tani janë në Shtëpinë e Fëmijëve "Mladost" në Bijelo Polje.
Një sondazh i Ipsos, nga nëntori i vitit 2023, tregon se pothuajse 8 nga 10 qytetarë besojnë se një fëmijë pa përkujdesje prindërore duhet të vendoset në një mjedis të ngrohtë familjar dhe se është e mundur që kjo të organizohet për të gjithë fëmijët, përfshirë edhe ata me pengesa në zhvillim. 96 për qind e qytetarëve malazezë besojnë se prioriteti i qeverisë së re duhet të jetë që çdo fëmijë të rritet në një mjedis të ngrohtë familjar dhe se Mali i Zi të mos ketë fëmijë në jetimore.
Me mbështetjen e UNICEF-it dhe BE-së, një model i ri i zbulimit të hershëm dhe ndërhyrjes së hershme të orientuar drejt familjes për fëmijët me pengesa në zhvillim po zbatohet në Kotorr dhe Bijelo Polje, ku familjeve u ofrohet asistencë ekipore nga ekspertë të Qendrës Shëndetësore, Kopshtit të fëmijëve, Qendrës për punë sociale, Qendrës Ditore ose Resurseve. Ky projekt pilot duhet të përsëritet në të gjitha komunat.
“Kemi vizituar shumë institucione dhe nuk kemi qenë të kënaqur. Para gjysmë viti, psikologja e Qendrës Shëndetësore na sugjeroi që t'i bashkohemi këtij programi të ndërhyrjes së hershme, dhe kjo pastaj është një histori krejt tjetër dhe më e mirë. Tashmë ndiejmë lehtësim dhe jemi shumë më të fortë si një familje që përballet me një sfidë”, thotë Zheljka, nëna e Vukashinit trevjeçar, duke shpjeguar modelin e ndërhyrjes së hershme të orientuar drejt familjes.
Se sa e rëndësishme është ofrimi i arsimit gjithëpërfshirës cilësor për fëmijët me pengesa në zhvillim që në kopshtin e fëmijëve, më së miri e përshkruajnë përvojat e prindërve të tyre.
“Djali ka ndryshuar shumë që kur ka nisur kopshtin. E vërej se sillet më mirë dhe flet më mirë. Ai mund formojë një fjali të shkurtër, të njohë kafshët. Shoqërohet më mirë, është më i qetë. Edhe kur shoqërohet me vëllain dhe motrat e tij, e shoh që sillet më mirë”, thotë Arslan, babai i Sinanit katërvjeçar, i cili tani mund të punojë derisa fëmija është në kopsht.
Në mënyrë që çdo fëmijë të realizojë të drejtën për arsim cilësor dhe gjithëpërfshirës, është thelbësore që Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Inovacionit të përmirësojë më tej cilësinë e mbështetjes për fëmijët me pengesa në zhvillim në kopshte dhe shkolla, si dhe sa më shpejt të jetë e mundur të bëjë një analizë të plotë të gjendjes aktuale sa i përket numrit dhe statusit të asistentëve në kopshte dhe shkolla në konsultim me të gjithë palët e interesuara – shkollat, kopshtet, mësuesit, bashkëpunëtorët profesional, asistentët, prindërit dhe fëmijët dhe të rinjtë.
Vetëm në bazë të gjetjeve dhe rekomandimeve të kësaj analize, si dhe në bazë të të dhënave të përditësuara nga shkollat për numrin e fëmijëve të regjistruar me pengesa në zhvillim, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Inovacionit në fillim të çdo viti mund të sigurojë numrin e duhur të asistentëve dhe të sigurojë financimin afatgjatë të tyre në kuadër të sistemit arsimor.
Sipas rezultateve të një sondazhi të kryer muajin e kaluar nga agjencia kërkimore Ipsos, në një mostër reprezentuese kombëtare prej 612 qytetarëve të moshës 18 vjeç e lart, shumica e qytetarëve të Malit të Zi mbështesin arsimin gjithëpërfshirës cilësor. Nëntë në dhjetë qytetarë nuk kanë asgjë kundër që një fëmijë me pengesa në zhvillim të shkojë në të njëjtën klasë me fëmijën e tyre dhe 84 për qind nuk kanë asgjë kundër që shoku më i mirë i fëmijës së tyre të jetë një fëmijë me pengesa në zhvillim.
Për të mbështetur në mënyrë adekuate familjet me fëmijë me pengesa në zhvillim, është e nevojshme të sigurohen qendra ditore në komunitetet lokale, të cilat pas shkollës organizojnë punën e specialistëve të profileve të ndryshme me fëmijët me pengesa në zhvillim. Kjo është e nevojshme për rritjen dhe zhvillimin e tyre dhe në këtë mënyrë u mundëson prindërve të punësohen.
Përveç punës me logoped, defektolog, psikolog dhe fizioterapist, Stefanit sa herë që shkonte në Qendrën Ditore i jepej dashuri dhe ngrohtësi, që është forca kryesore lëvizëse për të”, thotë Ana, një nënë nga Cetinja. Përparimi i tij, thotë ajo, është i dukshëm. "Ai është më i hapur, më i lirë, tregon interes më të madh për të mësuar".
Në mënyrë që fëmijët dhe të rinjtë me pengesa në zhvillim të mund të përparojnë dhe të ushtrojnë të drejtat e tyre në komunitetin ku jetojnë, nevojiten investime shtesë në infrastrukturë, materiale dhe ekspertë që do të punonin me ta. Për këtë arsye, Këshilli i Biznesit për të Drejtat e Fëmijëve i UNICEF-it po mbledh fonde këtë vit për të pajisur qendrat ekzistuese të kujdesit ditor në Mal të Zi në përputhje me nevojat e tyre.
Të gjithë prindërit kanë nevojë për mbështetje më të fortë, veçanërisht prindërit e fëmijëve me pengesa në zhvillim, dhe kjo është një tjetër fushë e shërbimeve familjare në të cilën duhet të punohet më shumë në të ardhmen.
“Mendoj se në të ardhmen duhet të organizohen punëtori mbështetëse për prindërit me fëmijë me pengesa në zhvillim, sepse nuk është e lehtë. Dhe mund të tingëllojë egoiste, por mua më duket se kemi nevojë për më shumë ndihmë, sepse ai është i lumtur dhe dita jonë është e plotësuar, por ne nuk jemi gjithmonë rezistent ndaj gjithë këtyre sfidave dhe frikës që kalojmë”, tha Milorad, babai i një djali me pengesa në zhvillim.
Milorad arrin në përfundimin se gjëja më e rëndësishme, si për prindërit ashtu edhe për fëmijët, është të zgjohen dhe ta pranojnë fëmijën e tyre pikërisht ashtu siç është. Ai fëmijë mund të jetë i ndryshëm, por në të njëjtën kohë është unik, i mrekullueshëm dhe i yti.
