Pandemia është një krizë e të drejtave të fëmijëve

Burimi: Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa

Vështirësitë në qasjen në arsimin online, rritja e pabarazisë midis familjeve të pasura dhe të varfëra, reduktimi i aktiviteteve në natyrë dhe rritja e rrezikut të dhunës në familje. Jeta e fëmijëve në epokën e pandemisë po bëhet gjithnjë e më e vështirë. Situata në Mal të Zi është e rëndë. Ne folëm me Juan Santander, Shefin e Zyrës së UNICEF-it në Mal të Zi

Ndërsa pandemia po vazhdon, në shumë vende të botës po publikohen studime për të vlerësuar ndikimin e muajve të fundit tek popullsia, veçanërisht tek fëmijët. Cila është situata e përgjithshme në Mal të Zi? Si i kanë prekur të miturit kriza shëndetësore dhe mbyllja?

SANTANDER: Pandemia nuk është vetëm një krizë shëndetësore, por edhe një krizë e të drejtave të fëmijëve. Ajo ka rritur varfërinë e fëmijëve dhe ka ulur cilësinë e arsimit, shëndetësisë, shërbimeve të kujdesit ndaj fëmijëve dhe mbrojtjes sociale, veçanërisht për grupet ata që janë më të cenueshmit.

Sipas një vlerësimi të shpejtë të ndikimit social të shpërthimit të pandemisë COVID-19, të kryer në vitet 2020 dhe 2021, familjet që marrin siguri materiale, familjet me një prind, familjet rome dhe familjet me histori abuzimi me substanca janë jashtëzakonisht të prekura nga humbja e të ardhurave. Nevojat urgjente të identifikuara të fëmijëve varionin nga mungesa e ushqimit, produkteve higjienike dhe qasje në internet për mësim në distancë, tek qasja e kufizuar në shërbime shëndetësore, terapi fizikale dhe mundësi për t'u socializuar me bashkëmoshatarët, veçanërisht për fëmijët me aftësi të kufizuara.

Gati dy të tretat e prindërve nuk ishin në gjendje të përballonin një mënyrë për t'u kujdesur dikush për fëmijët e tyre ndërsa kopshtet ishin të mbyllura. Një në gjashtë fëmijë në Mal të Zi nuk ka qasje në internet dhe mësim në internet. Në rajonin verior dhe zonat rurale, situata është më e keqe - një në katër fëmijë nuk ka një kompjuter desktop apo laptop me lidhje interneti që mund të përdoret për mësim në distancë. Gati dy të tretat e adoleshentëve të moshës 10 deri në 19 vjeç besojnë se kanë mësuar më pak përmes mësimit në distancë se sa kur kanë ndjekur mësimet në klasë.

Ju përmendët rritjen e varfërisë së fëmijëve. Raportin të cilin e publikuat në prill  2021, bazuar në të dhënat e vitit 2020, tashmë në vitin e parë të pandemisë konfirmohet ky trend. Cila është situata sot? A po përkeqësohen pabarazitë mes familjeve?

SANTANDER: Së shpejti pritet të publikohen të dhënat zyrtare për ndikimin e pandemisë COVID-19 në varfëri. Në pranverën e vitit 2020, Banka Botërore vlerësoi se deri në 34,000 njerëz në Mal të Zi ranë në varfëri për shkak të pandemisë COVID-19. Vlerësimet e shpejta të ndikimit social të shpërthimit të epidemisë së COVID-19 në Mal të Zi, të kryera në 2020 dhe 2021, tregojnë se ka pasur një rritje të varfërisë në Mal të Zi gjatë pandemisë. Pothuajse gjysma e të gjithë qytetarëve malazezë kanë parë një rënie të të ardhurave në gjashtë muajt e fundit krahasuar me situatën para epidemisë së COVID-19. Një e treta thonë se të ardhurat e tyre kanë rënë me 30% ose më shumë. Më të prekurit janë fëmijët më të cenueshëm, si ata që kanë jetuar tashmë në varfëri para pandemisë, romët dhe fëmijët me aftësi të kufizuara, si dhe fëmijët që rriten në familje me një prind.

Arsimi është një tjetër sektor ku pandemia ka shkaktuar probleme. Ju keni përmendur tashmë vështirësitë në qasjen në internet dhe mësimin online. Cilat ishin pasojat kryesore për fëmijët dhe familjet në Mal të Zi lidhur me edukimin online? A është situata ndryshe nga ajo në vendet fqinje?

SANTANDER: Ndërprerja e orëve të mësimit për shkak të pandemisë i la fëmijët në mbarë botën pa arsim ose me një cilësi shumë më të ulët të arsimit. Në Ballkanin Perëndimor, mbyllja e shkollave mund të çojë në një rritje të numrit të fëmijëve që nuk kanë fituar aftësitë bazë të shkrim-leximit nga 53% në 61%, sipas vlerësimeve të Bankës Botërore (Banka Botërore, 2020). 

16% e familjeve në Mal të Zi me fëmijë 6-18 vjeç nuk kanë pajisjet dixhitale të nevojshme për të ndjekur mësimet online. Si pasojë e kësaj, pandemia ka përkeqësuar një ndarje dixhitale tashmë ekzistuese.

Sipas një sondazhi të UNICEF-it me prindërit në Mal të Zi, të kryer në 2020 dhe 2021, 60% dhe 83% e prindërve besojnë se fëmijët e tyre kanë fituar më pak njohuri dhe aftësi sesa do të fitonin përmes orëve të rregullta. Nxënësit pajtohen me ta - ata thonë se kanë mësuar më pak sesa do të kishin mësuar në klasat e rregullta - sipas Vlerësimit të shpejtë të OKB-së për ndikimin social të shpërthimit të pandemisë COVID-19 2021 në Mal të Zi të kryer në vitin 2021.

Gjithmonë duke u fokusuar në arsim, UNICEF-i ka bërë thirrje, së bashku me UNESCO-n dhe OBSH-në, për të rihapur shkollat, bazuar në një vlerësim global të rrezikut që provon se rihapja e shkollave është e sigurt. Cilat janë rezultatet kryesore të këtij studimi dhe cili ishte reagimi i autoriteteve malazeze ndaj kërkesës suaj në këtë drejtim?

SANTANDER: Një rishikim i provave aktuale, të mbledhura nga UNICEF dhe UNESCO dhe duke përfshirë shembuj nga 191 vende, na tregon se mësimi live nuk është një nxitës kryesor i infeksionit dhe fëmijët në shkollë nuk janë në rrezik më të madh të infeksionit se sa kur nuk janë në shkollë, dhe masat për të zbutur efektet e epidemisë janë të vendosura. Ky rishikim tregon gjithashtu se stafi i shkollës nuk është në rrezik më të madh në krahasim me popullatën e përgjithshme.

Sot ne dimë shumë më tepër për virusin dhe transmetimin e tij se sa dy vjet më parë. Udhëzimet më të fundit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, nga qershori 2021, përcaktojnë se edhe në situatat me rrezik më të lartë, duhet të merren parasysh të gjitha opsionet për të vazhduar mësimin live. OBSH rekomandon që mbyllja e institucioneve arsimore të merret parasysh vetëm kur nuk ka zgjidhje alternative.

Të gjitha këto të dhëna dhe rekomandime ua kemi paraqitur autoriteteve kompetente në fushën e arsimit. Prandaj, nga shtatori i këtij viti, të gjitha shkollat ​​dhe institucionet parashkollore në Mal të Zi janë rihapur për të gjithë nxënësit. Sigurisht, masat parandaluese të #DistancëDuartMaska janë në fuqi. Ora e mësimit tani për tani është shkurtuar në 30 minuta.

Kur bëhet fjalë për kohën që fëmijët kalojnë jashtë, shumë aktivitete gjithashtu janë reduktuar ose anuluar për shkak të pandemisë. Cila është situata në Mal të Zi?

SANTANDER: Pandemia ka reduktuar ndjeshëm mundësitë që fëmijët të përfshihen në aktivitete jashtëshkollore, si sporti dhe kultura. Hulumtimi ynë i vitit 2018 tregon se kjo ishte një çështje problematike në Mal të Zi edhe para pandemisë. Shumica e fëmijëve deklaruan se nuk kishin qenë në ngjarje kulturore ose sportive të asnjë lloji vitin e kaluar: 68% nuk ​​kishin qenë në teatër, 60% në kinema, 74% në muze, 85% në një ekspozitë, 61% në një koncert dhe 51% në një ngjarje sportive vitin e kaluar. Pandemia vetëm mund të rris këto përqindje tashmë shqetësuese.

Për më tepër, në vitin 2018, fëmijët e moshës 12 deri në 17 vjeç kanë deklaruar se mesatarisht kalojnë 8 orë në ditë para ekraneve të ndryshme. Koha e kaluar në ekran mund vetëm të rritet gjatë pandemisë. Më shumë kohë në internet i bën fëmijët më të rrezikuar nga dhuna në internet, veçanërisht nëse ndërmjetësimi i prindërve në përdorimin e medias nga fëmijët është i dobët. Për këtë arsye, u kemi bërë thirrje prindërve në Mal të Zi që të kufizojnë kohën që fëmijët e tyre kalojnë para ekranit, të zgjedhin me mençuri përmbajtjen mediatike dhe të flasin me ta për të. Gjatë periudhës së mbylljes, pati një rritje të ndjeshme të numrit të prindërve që deklaruan se e bënë këtë sepse kalonin më shumë kohë me fëmijët e tyre në shtëpi. Megjithatë, është e rëndësishme që ata të vazhdojnë këtë praktikë.

Sipas jush, çfarë duhet të bëjë qeveria malazeze për të mbrojtur më mirë fëmijët dhe të miturit në muajt në vijim, duke qenë se pandemia po vazhdon?

SANTANDER: Qeveria duhet të fokusohet në përmirësimin e shërbimeve që “nuk dhanë rezultat” ose ku u arritën rezultate, por me cilësi më të dobët, gjatë mbylljes.  

Në fushën e shëndetësisë, kompensimi i imunizimeve të humbura te fëmijët parashkollor është një çështje alarmante. Përkeqësimi i mbulimit mund të çojë në një katastrofë të shëndetit publik nëse kemi një mbivendosje të pandemisë dhe epidemisë së një prej sëmundjeve që mund të parandalohen nga vaksinat në vitet e para të jetës, siç është vaksina MMR. Së bashku me BE-në, UNICEF-i po mbështet Qeverinë për të nisur një fushatë imunizimi me MMR këtë vit dhe për të forcuar shërbimet përkatëse shëndetësore.

Bazuar në të dhëna dhe analiza sistematike, qeveria duhet të hartojë një plan afatgjatë të qëndrueshëm për uljen e varfërisë dhe dhunës, përmirësimin e cilësisë së arsimit për çdo fëmijë në vend dhe mbështetjen më të mirë të shëndetit mendor.