როგორ (და რატომ) ვესაუბროთ ბავშვებს სიძულვილის ენის შესახებ
როგორ დავეხმაროთ ბავშვს სიძულვილის ენის ამოცნობაში და რა მოვიმოქმედოთ, თუ ისინი ასეთ ფაქტს შეესწრებიან
- ხელმისაწვდომია:
- English
- ქართული
სიძულვილის ენა დიდი ხანია არსებობს, მაგრამ ონლაინ კომუნიკაციის ზრდამ განსაკუთრებულად შეუწყო ხელი მის სწრაფ და ფართოდ გავრცელებას.
პირად თუ ონლაინ ურთიერთობაში, გარკვეულ ეტაპზე თითქმის ყველა ბავშვი წააწყდება სიძულვილის ენას. მნიშვნელოვანია, მშობლებმა ვესაუბროთ ბავშვს სიძულვილის ენის შესახებ, რათა დავეხმაროთ მის ამოცნობაში და ვასწავლოთ, როგორ მოიქცნენ, როცა მისი გამოყენების მომსწრენი გახდებიან.
ფაქტები სიძულვილის ენის შესახებ
როგორ ესაუბროთ შვილს სიძულვილის ენის შესახებ
რა მოვიმოქმედოთ, თუ თქვენი შვილი სიძულვილის ენის სამიზნე გახდა
სიძულვილის ენის შემთხვევები
რას ნიშნავს სიძულვილის ენა?
სიძულვილის ენა შეიძლება აღვწეროთ, როგორც ვერბალური, ნაწერით ან ქცევით გამოხატული კომუნიკაცია, რომლითაც ხდება თავდასხმა ან დისკრიმინაცია ინდივიდის ან ჯგუფის მიმართ მისი იდენტობის მახასიათებლის გამო, როგორიცაა რელიგია, ეთნიკური წარმომავლობა, ეროვნება, რასა, კანის ფერი, წარმომავლობა, შეზღუდული შესაძლებლობები, ასაკი, გენდერი ან სექსუალური ორიენტაცია, ენა, ეკონომიკური ან სოციალური წარმომავლობა ან ჯანმრთელობის მდგომარეობა.
სიძულვილის ენა უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ სიტყვები. მისი გამოხატვა ხდება როგორც პირისპირ, ისე ინტერნეტში სხვადასხვა ფორმით: გამოსახულებებით, კარიკატურებით, თამაშებით, ვიდეორგოლებით, საგნებით, ჟესტებით და სიმბოლოებით.
სიძულვილის ენის გამოყენება მიმართულია იმისკენ, რომ მის ადრესატში გამოიწვიოს ემოციური რეაქცია, როგორიცაა შიში, მწუხარება, იზოლაცია ან დაშინება, საზოგადოებაში დანერგოს სიძულვილი, და რიგ შემთხვევებში, წაახალისოს შეურაცხყოფა და ძალადობაც კი.
სიძულვილის ენის სამიზნედ ხშირად იქცევა სოციალურად დაუცველი და მარგინალიზებული ჯგუფები.
რა ზიანი შეიძლება მიაყენოს სიძულვილის ენამ ბავშვებს?
ბავშვები და ახალგაზრდები სიძულვილის ენის წინაშე განსაკუთრებულად დაუცველები არიან. როცა ბავშვებს ესმით ან კითხულობენ უშუალოდ მათ, ან მათი იდენტობის - რასის, კანის ფერისა თუ გენდერის მიმართ სიძულვილის ენით გაჯერებულ გზავნილს, მათ შეიძლება ჩათვალონ, რომ რაღაცით განსხვავებული ან ცუდები არიან. თავის მხრივ, ეს უარყოფითად აისახება მათ თავდაჯერებაზე და შეიძლება გამოიწვიოს ფსიქიკური ჯანმრთელობის გაუარესება, როგორიცაა შფოთვა და დეპრესია და თვითდაზიანებაზე და სუიციდზე ფიქრებიც კი.
სიძულვილის ენას შეუძლია ძალადობის წახალისება, რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს ადამიანებზე, მათ შორის ბავშვებზე თავდასხმა და მათი მკვლელობაც კი, რისი უამრავი მაგალითიც არსებობს.
სიძულვილის ენა და გამოხატვის თავისუფლება
გამოხატვის თავისუფლება ადამიანის უფლებაა, ხოლო სიძულვილის ენის წინააღმდეგ ქმედება - ამ უფლების დაცვაა.
შესაძლებელია ცალკეულ ადამიანს ან ჯგუფს არ დაეთანხმო ან გააკრიტიკო ისე, რომ მათ კეთილდღეობას და უსაფრთხოებას საფრთხე არ შეუქმნა.
სიძულვილის ენა ზღუდავს გამოხატვის თავისუფლებას, ვინაიდან ისინი, ვინც სიძულვილის ენის სამიზნეა, ვერ გრძნობენ თავს უსაფრთხოდ, როცა თავისუფლად გამოხატავენ თავიანთ აზრს.
რას ნიშნავს ტროლინგი?
„ტროლინგი“ ნიშნავს ინტერნეტში პოსტების ან კომენტარების განთავსებას სხვებისგან რეაქციის პროვოცირების მიზნით. ტროლინგის მიზანია ვინმესთვის ზიანისა და ტკივილის მიყენება და ყურადღების მიქცევა.
ტროლინგი სიძულვილის ენად იქცევა მაშინ, როცა ქმედებები ახალისებს სიძულვილსა და დისკრიმინაციას ცალკეული ადამიანების თუ ჯგუფის იდენტობის წინააღმდეგ ისეთი ნიშნებით, როგორიცაა გენდერი, რასობრივი კუთვნილება ან სექსუალური ორიენტაცია.
ტროლინგში ჩართული ადამიანები ხშირად გამოგონილი სახელების უკან იმალებიან ან ანონიმურად დებენ პოსტებს, რაც მათ ამოცნობას ართულებს.
როგორ ვესაუბროთ ბავშვებს სიძულვილის ენის შესახებ?
ბავშვთან ისეთ საკითხებზე საუბარი, როგორიცაა სიძულვილი, რასიზმი, სექსიზმი და ქსენოფობია ბევრი მშობლისთვის შეიძლება არ იყოს კომფორტული. თუმცა აუცილებელია, შევეცადოთ შევქმნათ უსაფრთხო სივრცე, სადაც ბავშვი შეძლებს გესაუბროთ და გაგიზიაროთ ნებისმიერი საკითხი, რომელზეც ფიქრობს.
სხვადასხვა ოჯახში ასეთი საუბარი შეიძლება სხვადასხვანაირად შედგეს, თუმცა გვახსოვდეს: თქვენ ყველაზე კარგად იცნობთ თქვენს ბავშვს. ესაუბრეთ ბავშვს მისი ასაკისთვის შესაფერისი ენით, იყავით კარგი მსმენელი და მიეცით სივრცე იმისთვის, რომ თავისი სათქმელი გაგიზიაროთ, მიუხედავად იმისა, რომ ეს პროცესი შეიძლება ნელი იყოს და ერთი საუბარი არ ეყოს. დააკვირდით ბავშვის რეაქციას და მგრძნობიარე იყავით მისი მღელვარების მიმართ.
1. გაანათლეთ ბავშვი სიძულვილის ენის შესახებ
აუხსენით ბავშვს, რომ ყველას აქვს უფლება, საზოგადოებაში თავი უსაფრთხოდ იგრძნოს და მიიღოს ღირსეული მოპყრობა და პატივისცემა. სიძულვილის ენა არასდროს არის გამართლებული და მისი აღმოფხვრა ყველა ჩვენგანის მოვალეობაა.
ერთად გამოიკვლიეთ, რა არის სიძულვილის ენა, იმისთვის რომ თქვენმა შვილმა შეძლოს მისი ამოცნობა მაშინ, როცა იგი მის მიმართ, ან მისი თანდასწრებით სხვის მიმართ იქნება გამოყენებული. პროცესში ეს რამდენიმე კითხვა დაგეხმარებათ:
- შენი აზრით, რა არის სიძულვილის ენა?
- ვის წინააღმდეგაა ის მიმართული?
- შენი აზრით, რა მიზნით იყენებენ სიძულვილის ენას?
- როგორ გრძნობ თავს, როცა სიძულვილის ენა გესმის?
- შენი აზრით, როგორ გრძნობს თავს ადამიანი ან ჯგუფი, რომლის მიმართაც გამოყენებულია სიძულვილის ენა?
- შენი აზრით, რას გრძნობს ადამიანი, რომელიც სიძულვილის ენას ავრცელებს?
წაახალისეთ თქვენი შვილები, ღია იყვნენ სხვა ადამიანების მიმართ და მათ მიმართ გამოხატავდნენ ჯანსაღ ცნობისმოყვარეობას, ვინაიდან სიძულვილის ენა ზოგჯერ არაინფორმირებულობასა და ცრუ წარმოდგენებზეა აგებული.
მნიშვნელოვანია, ბავშვებს ვასწავლოთ განსხვავება განზრახვასა და შედეგს შორის - ის, რასაც ვამბობთ, შესაძლოა სხვებისთვის დამაზიანებელი იყოს მაშინაც კი, როცა ამის განზრახვა არ გვქონია.
პატარა ასაკის ბავშვებთან აღნიშნული თემა შეგიძლიათ განიხილოთ სამართლიანობის კონტექსტში და იმის ხაზგასმით, რომ მნიშვნელოვანია სხვებს ისე მოვექცეთ, როგორც გვსურს რომ თავად მოგვექცნენ.
შედარებით მოზრდილი ბავშვების შემთხვევაში შეგიძლიათ განიხილოთ მაგალითები ისტორიიდან, როცა სიძულვილის ენამ მოუმზადა ნიადაგი უამრავ კონფლიქტსა და ადამიანის უფლებების დარღვევას.
გაეროს აქვს მაგალითების კრებული რომელიც ასახავს, თუ როგორ მიიყვანა სიძულვილის ენამ ადამიანები ძალადობამდე.
2. სიძულვილის ენა ინტერნეტში
ინტერნეტი და სოციალური მედია გვაძლევს მეგობრებთან და ოჯახის წევრებთან დაკავშირების, ინტერესების მიყოლის და საზოგადოების ნაწილად ყოფნის საშუალებას. სამწუხაროდ, იმავე ციფრული პლატფორმების გამოყენებით იოლია სიძულვილით გაჯერებული კონტენტის შექმნა, ხშირ შემთხვევაში - ანონიმურად, და ფართო აუდიტორიებზე სწრაფად გავრცელება. ინტერნეტის საშუალებით, სიძულვილის ენას შეუძლია აუდიტორიას მთელი მსოფლიოს მასშტაბით მიწვდეს და დროდადრო ხელახლა ამოტივტივდეს.
ვინაიდან ინტერნეტში ბევრი ბავშვი სიძულვილის ენას აწყდება, მნიშვნელოვანია იცოდეთ, რას საქმიანობს თქვენი შვილი ონლაინ. რა სოციალურ მედიას, მესენჯერებს და თამაშებს იყენებს? ვის ადევნებს თვალს ინტერნეტში?
დაეხმარეთ ბავშვს, ამოიცნოს სიძულვილის ენა ინტერნეტში და იცოდეს, რა გააკეთოს, როცა მას წააწყდება. ასეთი საუბრის დროს დაგეხმარებათ რამდენიმე კითხვაზე პასუხის გაცემა:
- ოდესმე შეგხვედრია ინტერნეტში სიძულვილის ენა? რა იგრძენი ამ დროს?
- რას გააკეთებდი, სიძულვილის ენას რომ წააწყდე?
- შენი აზრით, როგორ გრძნობენ თავს ადამიანები, რომელთა წინააღმდეგ ინტერნეტში გამოიყენება სიძულვილის ენა?
- შენი აზრით, რას გრძნობენ ადამიანები, რომლებიც ავრცელებენ სიძულვილის ენას?
- იცი თუ არა, როგორ გაასაჩივრო/დაბლოკო ვინმე შენ მიერ გამოყენებული პლატფორმების მეშვეობით?
- რა შეგვიძლია გავაკეთოთ იმისთვის, რომ ხელი შევუწყოთ ინტერნეტში ურთიერთპატივისცემას?
ბავშვები შეიძლება ერთმანეთისგან ვერ არჩევდნენ სანდო და არასანდო ინფორმაციას. მათ შეიძლება ზიანი მიადგეთ ცრუ ინფორმაციით, ან შეიძლება თვითონ გაავრცელონ ის თავიანთ მეგობრების წრეში.
აუხსენით, რომ ინტერნეტში გავრცელებული ინფორმაცია შეიძლება არ იყოს სიმართლე და სპეციალურად გამოიყენებოდეს კონკრეტული ადამიანებისთვის ზიანის მიყენების, საზოგადოების გახლეჩისა და ძალადობის გაღვივების მიზნით.
შეახსენეთ ბავშვს, რომ ეკრანის მეორე მხარეს სხვა ადამიანია და ნუ გაავრცელებს მის შესახებ სიძულვილით გაჯერებულ ან ცრუ ინფორმაციას. ის, რაც ერთ ადამიანს შეიძლება უწყინრად მოეჩვენოს, სხვისთვის შეიძლება ძალიან მტკივნეული აღმოჩნდეს.
3. ღიად და ხშირად ესაუბრეთ ბავშვებს
რაც უფრო ხშირად ესაუბრებით ბავშვებს ისეთი თემების შესახებ, როგორიცაა სიძულვილის ენა, რასიზმი და ქსენოფობია, მით უფრო თავდაჯერებულად იგრძნობენ ისინი თავს, როცა მას განიცდიან.
არ გაუშვათ ხელიდან შესაძლებლობა, ყოველდღიურად ისაუბროთ აღნიშნული თემების შესახებ. მაგალითად, თუ ტელევიზორში ნახავთ შესაბამის თემას, შეგიძლიათ ჰკითხოთ თქვენს შვილს, თუ რა იცის და რას ფიქრობს ამის შესახებ. მოუსმინეთ ისე, რომ არ შეაწყვეტინოთ, და წაახალისეთ, დაგისვათ კითხვები.
თუ თქვენი შვილი არ იცნობს მოცემული საკითხის ისტორიას, ისარგებლეთ ამ შესაძლებლობით, რათა ერთად გამოიკვლიოთ თემა სანდო წყაროების გამოყენებით.
ზოგჯერ ბავშვები (და ზრდასრულებიც) საუბრობენ სიძულვილის ენაზე, ფიქრობენ რა რომ ეს სასაცილოა, ან არ ესმით მისი მნიშვნელობა. თუ თქვენი შვილი მსგავს სიტუაციაშია, ისარგებლეთ შემთხვევით და აუხსენით, რატომ არ არის მისი სიტყვები მართებული და როგორ შეიძლება მიაყენოს ზიანი სხვებს.
ჰკითხეთ ბავშვს, ვის ეტყოდა სკოლაში, თუ სიძულვილის ენას წააწყდებოდა. მნიშვნელოვანია, თქვენს შვილს საჭიროების შემთხვევაში შეეძლოს სხვა ზრდასრულ ადამიანებთან საუბარი, ვისაც ის ენდობა.
4. დაუპირისპირდით სიძულვილის ენას
გახსოვდეთ, რომ ხართ მაგალითი თქვენი შვილისთვის და დაფიქრდით თქვენს სიტყვებსა და ქმედებებზე, მათ შორის ინტერნეტ სივრცეში. ისარგებლეთ ყველა შესაძლებლობით, უარყოთ სიძულვილის ენა და დაიცვათ ყველა ადამიანის უფლება, მიიღოს ღირსეული მოპყრობა და პატივისცემა.
აუხსენით ბავშვს, რომ თუ წავაწყდებით სიძულვილის ენას, შეგვიძლია მხარი დავუჭიროთ ადამიანს ან ჯგუფს, რომლის წინააღმდეგაც არის იგი მიმართული და მოვძებნოთ მისი მოგერიების ხერხები. ასწავლეთ ბავშვს სიძულვილის ენაზე რეაგირება, როცა ეს მის უსაფრთხოებას არ ემუქრება. მაგალითად: „ასეთ სიტყვებს ნუ ამბობ. ეს შეურაცხმყოფელი და არასწორია.“
დაინტერესდით, არის თუ არა თქვენი ბავშვის სკოლაში სიძულვილის ენის საწინააღმდეგო პოლიტიკა. ერთერთი კარგი ხერხი, ვასწავლოთ ბავშვებს სიძულვილის ენისა და სხვა არატოლერანტული ქმედებების შესახებ, ამ თემაზე გაკვეთილების ჩატარებაა.
5. მიიღეთ მრავალფეროვნება
აუხსენით თქვენს შვილს, რომ ყველა ადამიანი ერთმანეთისგან განსხვავდება, რაც კარგია. ყველა რომ ერთნაირი ყოფილიყო, სამყარო ძალიან მოსაწყენი იქნებოდა. ღიაობისა და ცნობისმოყვარეობის წახალისებით შეგიძლიათ ბავშვებს დაეხმაროთ განსხვავებების დანახვასა და დაფასებაში. ამით ხელს უწყობთ მათგან განსხვავებულ ადამიანებთან დიალოგს, გაგებას და ემპათიას.
რა მოვიმოქმედო, თუ ჩემი შვილი სიძულვილის ენის სამიზნე გახდა?
ყველა ბავშვს აქვს ყველა ფორმის ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ძალადობისგან, ტრავმისა და ცუდი მოპყრობისგან დაცვის უფლება.
სიძულვილის ენასთან დაკავშირებულ ინციდენტს სერიოზულად უნდა მოვეკიდოთ. სიტუაციის შესაბამისად, უნდა მივმართოთ ბავშვის სკოლას, სოციალურ პლატფორმას, სადაც მოხდა ძალადობა, ან პოლიციას.
მოუსმინეთ და გაამხნევეთ
თუ თქვენი შვილის წინააღმდეგ გამოიყენეს სიძულვილის ენა, უპირველეს ყოვლისა უნდა მისცეთ საკმარისი დრო, აგიხსნათ რა მოხდა. ყურადღებით მოუსმინეთ და უთხარით, რომ მოხარული ხართ, რომ თქვენ მოგმართათ. აგრძნობინეთ, რომ მას გულისყურით უსმენენ და მხარს უჭერენ.
ნათლად აუხსენით, რომ სიძულვილის ენა არასწორია და რომ თქვენმა შვილმა მისი იდენტობის ყველა ნიუანსით უნდა ამაყობდეს.
სიძულვილის ენა თქვენი ბავშვის სკოლაში
თუ სიძულვილის ენა მოდის თქვენი ბავშვის სკოლის რომელიმე მოსწავლისგან, აუცილებლად აცნობეთ სკოლას.
განიხილეთ სკოლის ადმინისტრაციასთან ერთად, თუ როგორ შეუძლიათ დაიცვან თქვენი ბავშვის უსაფრთხოების უფლება, ასევე ის, თუ რა შედეგებს მოუტანს სიძულვილის ენა მის ავტორს. დაუყოვნებელი და არაძალადობრივი დისციპლინარული ზომა ორიენტირებული უნდა იყოს ქცევის კორექტირებასა და რეაბილიტაციაზე და არა დამცირებასა და დასჯაზე.
თუ თქვენი ბავშვის სკოლაში არის ფსიქოლოგი, გაესაუბრეთ მას იმის შესახებ, თუ რა შეემთხვა თქვენს შვილს, რათა მან განსაზღვროს, თუ როგორ შეიძლება ბავშვისთვის მაქსიმალურად ეფექტიანი მხარდაჭერის აღმოჩენა.
როგორ მოვიქცეთ, თუ თქვენი შვილის წინააღმდეგ მიმართული სიძულვილის ენა სკოლის გარედან მოდის?
თუ სიძულვილის ენა მოდის იმ პირისგან, რომელიც თქვენი შვილის სკოლასთან არ ასოცირდება, ჩაიწერეთ (ან დასქრინეთ) მტკიცებულება და პოლიციაში განაცხადეთ. არ დააყოვნოთ პოლიციასთან გასაუბრება, თუ გაქვთ რამე წუხილი ბავშვის უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით.
სიძულვილის ენა ინტერნეტში
მტკიცებულება გაუგზავნეთ სოციალური მედია პლატფორმას. გაარკვიეთ, რა ინსტრუმენტებია ხელმისაწვდომი პლატფორმა(-ებ)ზე სიძულვილის ენის ავტორის დაბლოკვის ან შეზღუდვის მიზნით.
ქვემოთ მოცემულ ბმულებზე შეგიძლიათ იხილოთ მოხსენებასთან და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული რესურსები სხვადასხვა პოპულარული პლატფორმისთვის:
Facebook
Instagram
Kik
Snapchat
TikTok
Tumblr
WeChat
WhatsApp
X (formerly Twitter)
YouTube
